[ Pobierz całość w formacie PDF ]
prawa, a zauważysz natychmiast, że ze strony
coetibus reli-gionis metuendum esse: si quid enim
zgromadzeń religijnych nie trzeba się już więcej obawiać
factiose mediten-tur homines, id non congregatis suadet
żadnego niebezpieczeństwa; bo jeśli ludzie knują
buntownicze swe plany, natchnieniem ku temu nie jest
religio, sed op-pressis miseria. ;Justa et temperata
dla zgromadzonych religia, ale dla uciśnionych nędza
imperia ubique quieta, ubique tuta sunt; injustis et niedoli. Rządy umiarkowane i sprawiedliwe są wszędzie
gwarancją pokoju i wszędzie mają zapewnione
tyrannicis gravati semper reluctabuntur. Scio seditiones
bezpieczeństwo, ale przeciwko niesprawiedliwym i
tyrańskim ludzie się będą buntować. Wiem, że często
saepe fieri, easque plerumque religionis nomine: verum et
następują przewroty, i to po największej części w imię
religionis causa subditi plerumque małe mulctantur et religii, ale też z drugiej strony po największej części
poddani z przyczyny religii cierpią okrutne
iniqua sorte vi-vunt; sed crede mihi, non sunt ii
prześladowania i żyją w warunkach ostatniej nędzy. Lecz,
wierz mi, tego rodzaju zwyczaje działania nie są w jakiś
quarundam ecclesia-rum vel religiosarum societatum
szczególny sposób związane z właściwością takich czy
peculiares, sed com-munes ubique hominum mores, sub
innych kościołów, takich czy innych towarzystw
religijnych, ale mają swe zródło
iniquo onere ge-58
58
mentium et jugum ąuod grayius ceryicibus suis insidet
w tej samej wszędzie naturze ludzi, jęczących pod nad-
miernym uciskiem i strząsających z karków swych
succutientium. Quid credis, si neglecta religione et facta a
jarzmo, które zbyt silnie uwiera. Ale odłóżmy religię na
stronę i przyjmijmy, że wprowadzimy dyskryminację
corporis habitu discriminatione, iis qui nigro sunt capillo
pomiędzy ludzmi na podstawie zewnętrznego wyglądu ich
ciała, i ci, którzy mają czarne włosy albo niebieskie oczy
aut caesiis oculis iniąua esset inter reliąuos cives
znajdą się w położeniu o wiele gorszym w porównaniu z
resztą obywateli, tak że nie wolno im będzie niczego
conditio, ut non libera illis esset emptio et ven-ditio, artis
kupować ani sprzedawać, że zakazane im będzie
exercitium prohibitum, liberorum educatio et tutela
wykonywanie zawodu, że odebrane zostanie prawo
wychowywania dzieci i sprawowania opieki nad
parentibus adempta, fora aut clausa, aut tri-bunalia
rodzicami, że zamknięty będzie dla nich dostęp do życia
publicznego albo w trybunałach nie będą mogli dochodzić
iniąua, quid, nonne existimas ab his, qui solum crinium
sprawiedliwości, to jak myślisz? Jakie będą tego
następstwa? Czy nie wydaje ci się, że wtedy ze strony
vel oculorum colore conjunguntur adjecta per-secutione,
tych, którzy się zjednoczyli między sobą wyłącznie na
aeąue metuendum esse magistratu!, quam ab aliis inter podstawie koloru włosów lub oczu i w dodatku ciemiężą
drugich, nie musi się urząd obawiać niebezpieczeństwa w
quos societatem conciliaverit religio? Alios in societatem
równym stopniu jak i ze strony innych, pomiędzy którymi
towarzystwo zawiązała religia? Jednych zrzesza w
redigit ad negotia sumptus lucrique com-munitas, alios ad
stowarzyszenia wspólnota interesów handlowych i zysku,
drugich, którzy nie mają nic do roboty potrzeba
hilaritatem otium; hos conjungit Urbs eadem,
rozrywki, tych łączą ze sobą do wzajemnego współżycia
mury tego samego miasta lub stosunki sąsiedztwa,
tectorumque yicinitas ad conyictum, illos religio ad cultum
tamtych wspólna religia w celu wykonywania kultu, ale
diyinum: sed una est quae populum ad sedi-tionem jedna jest tylko przyczyna, która ramię w ramię jednoczy
cały naród do buntu tyrania. Zarzucisz: Czemuż więc
congregat, oppressio. Dices: Quid igitur vis, ad sacra
chcesz, żeby się naród gromadził dla odprawiania
nabożeństw wbrew woli urzędu? Odpowiem: Jak to
celebranda coetus fieri inyito magistratu? Resp.: Quid
wbrew woli? Rzecz ta bowiem jest dozwolona, owszem,
konieczna. Powiadasz: jwibrew woli urzędu; ale to jest
invito? res enim est licita et necessaria. Inyito dicis
właśnie ta rzecz, na którą się żalę, to jest zródło
nieszczęścia, to jest zatrata naszych majątków. Czemuż
magistratu: hoc est, quod queror, hoc mali fons, et fundi
większy niepokój miałoby budzić zgromadzenie ludzi w
nostri calamitas. Cur magis displicet in templo 59 kościele niżeli
59
w teatrze czy cyrku? Tłum w kościele nie jest wcale
quam in theatro aut circo, hominum concursus? Non
bardziej występny ani sklonniejszy do czynienia rozruchów.
vitiosior hic nec turbulentior multitudo. Nempe huc
Koniec końców cała sprawa sprowadza się w gruncie
tandem tota res redit, quod małe habiti, ideo minus rzeczy do tego, że ponieważ gorzej są traktowani, mniej też
im się użycza wolności. Ale zburz tylko przeklętą
ferendi. Tolle juris iniquam distinctionem, mutatis le-
nierówność prawa, zmień same prawa, znieś karę śmierci, a
gibus tolle supplicii poenam, et omnia tuta, omnia se-cura
we wszystkich dziedzinach zapanuje pokój, we wszystkich
bezpieczeństwo, i przeciwnicy religii urzędowej uznają, że
erunt; tantoque magis a magistratus religione alieni
z o tyle większą gorliwością winni się starać o zachowanie
reipublicae paci studendum existimabunt, quan-tum in ea
pokoju w państwie, o ile lepsze jest ich położenie w
atmosferze pokoju, i wszystkie poszczególne, a w stosunku
melior eorum sit conditio quam alibi plerum-que
do siebie różnowiercze kościoły, jako stróże pokoju
inveniatur: omnesque particulares et inter se dis-sidentes
publicznego, z tym większym natężeniem uwagi zaczną
wzajemnie jedne nadzorować postępowanie drugich,
ecclesiae, tanquam publicae quietis custodes, acrius in
żeby żaden nie usiłował dokonać przewrotu ani nie
aliarum mores invicem invigilabunt, nequid novarum
wprowadzał żadnej zmiany w istniejącej formie rządów,
rerum moliantur, nequid in regiminis forma mutetur, cum
ponieważ nie będzie się mógł spodziewać niczego lepszego
niż to, co posiada już rzeczywiście: a mianowicie pod
meliora sperare non possint, quam quae jam possident,
sprawiedliwymi i umiarkowanymi rządami jednakowe z
scilicet sub justo et moderato imperio aequam cum
resztą obywateli warunki życia. Jeżeli za najsilniejszą dla
władzy publicznej podporę służy ten kościół, który jest
reliquis civibus sortem. Quod si maximum habetur
zgodny z głową państwa w poglądach na gruncie spraw
regiminis civilis columen ea ecclesia, quae cum principe
religijnych, i to wyłącznie z tego powodu, jaki już
wyłożyłem, a mianowicie, ponieważ ma za sobą łaskę [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl rafalstec.xlx.pl
prawa, a zauważysz natychmiast, że ze strony
coetibus reli-gionis metuendum esse: si quid enim
zgromadzeń religijnych nie trzeba się już więcej obawiać
factiose mediten-tur homines, id non congregatis suadet
żadnego niebezpieczeństwa; bo jeśli ludzie knują
buntownicze swe plany, natchnieniem ku temu nie jest
religio, sed op-pressis miseria. ;Justa et temperata
dla zgromadzonych religia, ale dla uciśnionych nędza
imperia ubique quieta, ubique tuta sunt; injustis et niedoli. Rządy umiarkowane i sprawiedliwe są wszędzie
gwarancją pokoju i wszędzie mają zapewnione
tyrannicis gravati semper reluctabuntur. Scio seditiones
bezpieczeństwo, ale przeciwko niesprawiedliwym i
tyrańskim ludzie się będą buntować. Wiem, że często
saepe fieri, easque plerumque religionis nomine: verum et
następują przewroty, i to po największej części w imię
religionis causa subditi plerumque małe mulctantur et religii, ale też z drugiej strony po największej części
poddani z przyczyny religii cierpią okrutne
iniqua sorte vi-vunt; sed crede mihi, non sunt ii
prześladowania i żyją w warunkach ostatniej nędzy. Lecz,
wierz mi, tego rodzaju zwyczaje działania nie są w jakiś
quarundam ecclesia-rum vel religiosarum societatum
szczególny sposób związane z właściwością takich czy
peculiares, sed com-munes ubique hominum mores, sub
innych kościołów, takich czy innych towarzystw
religijnych, ale mają swe zródło
iniquo onere ge-58
58
mentium et jugum ąuod grayius ceryicibus suis insidet
w tej samej wszędzie naturze ludzi, jęczących pod nad-
miernym uciskiem i strząsających z karków swych
succutientium. Quid credis, si neglecta religione et facta a
jarzmo, które zbyt silnie uwiera. Ale odłóżmy religię na
stronę i przyjmijmy, że wprowadzimy dyskryminację
corporis habitu discriminatione, iis qui nigro sunt capillo
pomiędzy ludzmi na podstawie zewnętrznego wyglądu ich
ciała, i ci, którzy mają czarne włosy albo niebieskie oczy
aut caesiis oculis iniąua esset inter reliąuos cives
znajdą się w położeniu o wiele gorszym w porównaniu z
resztą obywateli, tak że nie wolno im będzie niczego
conditio, ut non libera illis esset emptio et ven-ditio, artis
kupować ani sprzedawać, że zakazane im będzie
exercitium prohibitum, liberorum educatio et tutela
wykonywanie zawodu, że odebrane zostanie prawo
wychowywania dzieci i sprawowania opieki nad
parentibus adempta, fora aut clausa, aut tri-bunalia
rodzicami, że zamknięty będzie dla nich dostęp do życia
publicznego albo w trybunałach nie będą mogli dochodzić
iniąua, quid, nonne existimas ab his, qui solum crinium
sprawiedliwości, to jak myślisz? Jakie będą tego
następstwa? Czy nie wydaje ci się, że wtedy ze strony
vel oculorum colore conjunguntur adjecta per-secutione,
tych, którzy się zjednoczyli między sobą wyłącznie na
aeąue metuendum esse magistratu!, quam ab aliis inter podstawie koloru włosów lub oczu i w dodatku ciemiężą
drugich, nie musi się urząd obawiać niebezpieczeństwa w
quos societatem conciliaverit religio? Alios in societatem
równym stopniu jak i ze strony innych, pomiędzy którymi
towarzystwo zawiązała religia? Jednych zrzesza w
redigit ad negotia sumptus lucrique com-munitas, alios ad
stowarzyszenia wspólnota interesów handlowych i zysku,
drugich, którzy nie mają nic do roboty potrzeba
hilaritatem otium; hos conjungit Urbs eadem,
rozrywki, tych łączą ze sobą do wzajemnego współżycia
mury tego samego miasta lub stosunki sąsiedztwa,
tectorumque yicinitas ad conyictum, illos religio ad cultum
tamtych wspólna religia w celu wykonywania kultu, ale
diyinum: sed una est quae populum ad sedi-tionem jedna jest tylko przyczyna, która ramię w ramię jednoczy
cały naród do buntu tyrania. Zarzucisz: Czemuż więc
congregat, oppressio. Dices: Quid igitur vis, ad sacra
chcesz, żeby się naród gromadził dla odprawiania
nabożeństw wbrew woli urzędu? Odpowiem: Jak to
celebranda coetus fieri inyito magistratu? Resp.: Quid
wbrew woli? Rzecz ta bowiem jest dozwolona, owszem,
konieczna. Powiadasz: jwibrew woli urzędu; ale to jest
invito? res enim est licita et necessaria. Inyito dicis
właśnie ta rzecz, na którą się żalę, to jest zródło
nieszczęścia, to jest zatrata naszych majątków. Czemuż
magistratu: hoc est, quod queror, hoc mali fons, et fundi
większy niepokój miałoby budzić zgromadzenie ludzi w
nostri calamitas. Cur magis displicet in templo 59 kościele niżeli
59
w teatrze czy cyrku? Tłum w kościele nie jest wcale
quam in theatro aut circo, hominum concursus? Non
bardziej występny ani sklonniejszy do czynienia rozruchów.
vitiosior hic nec turbulentior multitudo. Nempe huc
Koniec końców cała sprawa sprowadza się w gruncie
tandem tota res redit, quod małe habiti, ideo minus rzeczy do tego, że ponieważ gorzej są traktowani, mniej też
im się użycza wolności. Ale zburz tylko przeklętą
ferendi. Tolle juris iniquam distinctionem, mutatis le-
nierówność prawa, zmień same prawa, znieś karę śmierci, a
gibus tolle supplicii poenam, et omnia tuta, omnia se-cura
we wszystkich dziedzinach zapanuje pokój, we wszystkich
bezpieczeństwo, i przeciwnicy religii urzędowej uznają, że
erunt; tantoque magis a magistratus religione alieni
z o tyle większą gorliwością winni się starać o zachowanie
reipublicae paci studendum existimabunt, quan-tum in ea
pokoju w państwie, o ile lepsze jest ich położenie w
atmosferze pokoju, i wszystkie poszczególne, a w stosunku
melior eorum sit conditio quam alibi plerum-que
do siebie różnowiercze kościoły, jako stróże pokoju
inveniatur: omnesque particulares et inter se dis-sidentes
publicznego, z tym większym natężeniem uwagi zaczną
wzajemnie jedne nadzorować postępowanie drugich,
ecclesiae, tanquam publicae quietis custodes, acrius in
żeby żaden nie usiłował dokonać przewrotu ani nie
aliarum mores invicem invigilabunt, nequid novarum
wprowadzał żadnej zmiany w istniejącej formie rządów,
rerum moliantur, nequid in regiminis forma mutetur, cum
ponieważ nie będzie się mógł spodziewać niczego lepszego
niż to, co posiada już rzeczywiście: a mianowicie pod
meliora sperare non possint, quam quae jam possident,
sprawiedliwymi i umiarkowanymi rządami jednakowe z
scilicet sub justo et moderato imperio aequam cum
resztą obywateli warunki życia. Jeżeli za najsilniejszą dla
władzy publicznej podporę służy ten kościół, który jest
reliquis civibus sortem. Quod si maximum habetur
zgodny z głową państwa w poglądach na gruncie spraw
regiminis civilis columen ea ecclesia, quae cum principe
religijnych, i to wyłącznie z tego powodu, jaki już
wyłożyłem, a mianowicie, ponieważ ma za sobą łaskę [ Pobierz całość w formacie PDF ]