[ Pobierz całość w formacie PDF ]
nie opiera się na kryterium, które jest prawdziwe samo
być zdrada uznanej prawdy. Nie może tego również czynić
w sobie, lecz na naszej decyzji, ostatecznie na szukaniu
cała ludzkość. Dotykamy tutaj naprawdę newralgicznego
korzyści. W tego rodzaju relatywistycznym" kontekście
punktu współczesności: idea prawdy została w praktyce
etyka teleologiczna bądz konsekwencjalistyczna staje się
usunięta i zastąpiona ideą postępu. Sam postęp jest praw�
w ostateczności nihilistyczną, nawet jeśli sama tego nie
dą. Jednakże ta pozorna gloryfikacja postępu powoduje,
dostrzega. A to, co w tej koncepcji rzeczywistości nazywa�
że traci on kierunek i staje się daremny. Jeśli bowiem nie
ne jest sumieniem", przy głębszej refleksji okazuje się eu�
ma żadnego kierunku, cały ów postęp może być równie
femistycznym sposobem stwierdzenia, że nie ma żadnego
dobrze cofaniem się. Teoria względności, sformułowa-
sumienia we właściwym znaczeniu, żadnej conscientia",
a więc współpoznawania" z prawdą. Każdy sam ustanawia
10
Por. P. Berglar, Die Stunde des Thomas Morus, �lten - Freiburg
własne kryteria, a wśród powszechnego relatywizmu nikt
1981 (wyd. 3), s. 155nn.
164
165
KOZCI�A - WSP�LNOTA W DRODZE
VI. SUMIENIE A PRAWDA
nie może na tym polu drugiemu pomagać, a tym bardziej
przed którym stajemy dzisiaj. Odrzucenie możliwości po�
coś mu nakazywać.
znania przez człowieka prawdy prowadzi najpierw do czysto
W tej sytuacji zrozumiały staje się skrajny radyka� formalistycznego stosowania słów i pojęć. Zagubienie zaś
lizm współczesnej dyskusji na temat etyki i jej centralne� treści, zawartości pojęć, prowadzi do czystego formalizmu
go punktu - sumienia. Wydaje mi się, że w historii myśli w wypowiadanych sądach, co miało miejsce w przeszłości,
możemy odnalezć analogię do tej sytuacji w polemice So- jak również dokonuje się dzisiaj. W wielu środowiskach nie
kratesa-Platona z sofistami. Zostaje tam poddany próbie stawia się już dzisiaj pytania, co człowiek myśli. Ma się już
rozstrzygający dla człowieka wybór jednej z dwóch zasadni� gotowy sąd na temat jego sposobu myślenia, według któ�
czych postaw życiowych: z jednej strony mamy więc wiarę rego można mu przypisać jedną z gotowych etykiet for�
w możliwość poznania prawdy przez człowieka, a z drugiej malnych: konserwatysta, reakcjonista, fundamentalista,
- wizję świata, w której człowiek sam tworzy kryteria, ja� progresista, rewolucjonista. Już samo zaszufladkowanie do
kimi będzie się kierował w życiu". Fakt, że Sokrates, po� jakiegoś schematu formalnego wystarczy, by konfrontacja
ganin, mógł się stać w pewnym sensie prorokiem Jezusa z treścią pojęć stała się zbyteczna. To samo da się zauważyć,
Chrystusa, znajduje według mnie swoje uzasadnienie wła� w sposób jeszcze bardziej ewidentny, w odniesieniu do sztu�
śnie w tej podstawowej kwestii. Pozwala to przypuszczać, ki: to, co wyraża dzieło sztuki, jest całkowicie obojętne;
że zainspirowanemu przez niego sposobowi filozofowania może ono wysławiać Boga albo diabła; jedynym kryterium
udzielony został, by tak rzec, historio-zbawczy przywilej i że jest jego realizacja techniczno-formalna.
stał się on odpowiednią formą dla chrześcijańskiego logosu,
Doszliśmy w ten sposób do naprawdę zapalnego
gdyż chodzi tutaj o wyzwolenie przez prawdę i do praw�
punktu rozważanej przez nas problematyki: gdy nie liczą
dy. Abstrahując od okoliczności historycznych, w których
się już treści, jeśli wszędzie dominuje czysta prakseologia,
miał miejsce spór Sokratesa z sofistami, można od razu za�
wówczas najwyższym kryterium staje się technika. To zaś
uważyć, że mimo odmiennych argumentów i innej termi�
oznacza, że władza, czy to rewolucyjna czy reakcyjna, staje
nologii w gruncie rzeczy dotyczy on tego samego problemu,
się kategorią dominującą nad wszystkim. Tak właśnie wy�
gląda wynaturzona forma podobieństwa do Boga, o której
mówi opowiadanie o grzechu pierworodnym: droga czy�
" Na temat polemiki Sokratesa z sofistami por. J. Pieper, Mi߭
stych umiejętności technicznych, droga niepodzielnej wła�
brauch der Sprache-Mi�rauch der Macht, w: Tenże, �ber die Schwie�
dzy, jest naśladowaniem bożka, a nie urzeczywistnianiem [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl rafalstec.xlx.pl
nie opiera się na kryterium, które jest prawdziwe samo
być zdrada uznanej prawdy. Nie może tego również czynić
w sobie, lecz na naszej decyzji, ostatecznie na szukaniu
cała ludzkość. Dotykamy tutaj naprawdę newralgicznego
korzyści. W tego rodzaju relatywistycznym" kontekście
punktu współczesności: idea prawdy została w praktyce
etyka teleologiczna bądz konsekwencjalistyczna staje się
usunięta i zastąpiona ideą postępu. Sam postęp jest praw�
w ostateczności nihilistyczną, nawet jeśli sama tego nie
dą. Jednakże ta pozorna gloryfikacja postępu powoduje,
dostrzega. A to, co w tej koncepcji rzeczywistości nazywa�
że traci on kierunek i staje się daremny. Jeśli bowiem nie
ne jest sumieniem", przy głębszej refleksji okazuje się eu�
ma żadnego kierunku, cały ów postęp może być równie
femistycznym sposobem stwierdzenia, że nie ma żadnego
dobrze cofaniem się. Teoria względności, sformułowa-
sumienia we właściwym znaczeniu, żadnej conscientia",
a więc współpoznawania" z prawdą. Każdy sam ustanawia
10
Por. P. Berglar, Die Stunde des Thomas Morus, �lten - Freiburg
własne kryteria, a wśród powszechnego relatywizmu nikt
1981 (wyd. 3), s. 155nn.
164
165
KOZCI�A - WSP�LNOTA W DRODZE
VI. SUMIENIE A PRAWDA
nie może na tym polu drugiemu pomagać, a tym bardziej
przed którym stajemy dzisiaj. Odrzucenie możliwości po�
coś mu nakazywać.
znania przez człowieka prawdy prowadzi najpierw do czysto
W tej sytuacji zrozumiały staje się skrajny radyka� formalistycznego stosowania słów i pojęć. Zagubienie zaś
lizm współczesnej dyskusji na temat etyki i jej centralne� treści, zawartości pojęć, prowadzi do czystego formalizmu
go punktu - sumienia. Wydaje mi się, że w historii myśli w wypowiadanych sądach, co miało miejsce w przeszłości,
możemy odnalezć analogię do tej sytuacji w polemice So- jak również dokonuje się dzisiaj. W wielu środowiskach nie
kratesa-Platona z sofistami. Zostaje tam poddany próbie stawia się już dzisiaj pytania, co człowiek myśli. Ma się już
rozstrzygający dla człowieka wybór jednej z dwóch zasadni� gotowy sąd na temat jego sposobu myślenia, według któ�
czych postaw życiowych: z jednej strony mamy więc wiarę rego można mu przypisać jedną z gotowych etykiet for�
w możliwość poznania prawdy przez człowieka, a z drugiej malnych: konserwatysta, reakcjonista, fundamentalista,
- wizję świata, w której człowiek sam tworzy kryteria, ja� progresista, rewolucjonista. Już samo zaszufladkowanie do
kimi będzie się kierował w życiu". Fakt, że Sokrates, po� jakiegoś schematu formalnego wystarczy, by konfrontacja
ganin, mógł się stać w pewnym sensie prorokiem Jezusa z treścią pojęć stała się zbyteczna. To samo da się zauważyć,
Chrystusa, znajduje według mnie swoje uzasadnienie wła� w sposób jeszcze bardziej ewidentny, w odniesieniu do sztu�
śnie w tej podstawowej kwestii. Pozwala to przypuszczać, ki: to, co wyraża dzieło sztuki, jest całkowicie obojętne;
że zainspirowanemu przez niego sposobowi filozofowania może ono wysławiać Boga albo diabła; jedynym kryterium
udzielony został, by tak rzec, historio-zbawczy przywilej i że jest jego realizacja techniczno-formalna.
stał się on odpowiednią formą dla chrześcijańskiego logosu,
Doszliśmy w ten sposób do naprawdę zapalnego
gdyż chodzi tutaj o wyzwolenie przez prawdę i do praw�
punktu rozważanej przez nas problematyki: gdy nie liczą
dy. Abstrahując od okoliczności historycznych, w których
się już treści, jeśli wszędzie dominuje czysta prakseologia,
miał miejsce spór Sokratesa z sofistami, można od razu za�
wówczas najwyższym kryterium staje się technika. To zaś
uważyć, że mimo odmiennych argumentów i innej termi�
oznacza, że władza, czy to rewolucyjna czy reakcyjna, staje
nologii w gruncie rzeczy dotyczy on tego samego problemu,
się kategorią dominującą nad wszystkim. Tak właśnie wy�
gląda wynaturzona forma podobieństwa do Boga, o której
mówi opowiadanie o grzechu pierworodnym: droga czy�
" Na temat polemiki Sokratesa z sofistami por. J. Pieper, Mi߭
stych umiejętności technicznych, droga niepodzielnej wła�
brauch der Sprache-Mi�rauch der Macht, w: Tenże, �ber die Schwie�
dzy, jest naśladowaniem bożka, a nie urzeczywistnianiem [ Pobierz całość w formacie PDF ]
