[ Pobierz całość w formacie PDF ]
co uczeń może nam odpowiedzieć. Ponieważ konfrontacja jest niejawna,
uczeń nie może przyznać się do zarzutu: Ja przecież nic nie mówię. Taka
odpowiedz zmusza z kolei nas do odpowiedzi: Ależ tak, mówiłeś coś
i w dalszym ciągu zajmujemy się udowodnieniem, że coś zostało powiedziane,
ktoś się głupio uśmiecha itd. Konflikt narasta, rozwiązanie sytuacji jest coraz
trudniejsze, cała klasa zaczyna obserwować, co się dzieje.
Aby nie doprowadzić do przedstawionego wyżej rozwoju sytuacji, lepiej
jest zdystansować się od ucznia, poczekać, dając w ten sposób czas sobie na
ochłonięcie, a uczniowi na powrót do właściwego zachowania.
Porozmawiaj z uczniem w dogodnym do tego momencie
Zdystansowanie się od ucznia nie oznacza zignorowania sprawy. Uczenie
odpowiedzialności za własne zachowanie wymaga przeprowadzenia z uczniem
rozmowy, lecz może się ona odbyć pózniej. Rozmawiając z uczniem po lekcji
bez publiczności (inni uczniowie), możesz uzyskać o wiele więcej.
Jawna konfrontacja
W przypadku jawnej konfrontacji uczeń w sposób otwarty i bezpośredni
rzuca nauczycielowi wyzwanie. Może otwarcie ignorować lub odmawiać
wykonania polecenia, bezczelnie zwracać się do nauczyciela, przeszkadzać
kolegom. Przyjrzyjmy się jednej z możliwych sytuacji:
Nauczycielka na lekcji języka polskiego wprowadza uczniów do nowego
tematu lekcji mówiąc, że na dzisiejszej lekcji zajmą się omówieniem
wiersza Przyjaciele . W tym momencie jeden z uczniów siedzący w
trzeciej ławce mówi głośno:
Ale po co będziemy go czytać, przecież on jest głupi .
Z takim rodzajem konfrontacji jest dużo trudniej sobie poradzić, głównie
z tego powodu, że pojawia się nagle i przyciąga uwagę całej klasy. Sytuacje
te są trudne również z tego powodu, że wywołują w nauczycielach wrogość
i złość, której efektem jest często chęć odpowiedzenia na zachowanie ucznia
atakiem.
35
Dyscyplina w klasie szkolnej
Pierwszym i podstawowym działaniem nauczyciela w takiej sytuacji jest
panowanie nad własnymi reakcjami. Dlatego w trakcie jawnej konfrontacji
nauczyciel powinien również korzystać z technik wspomagających
kontrolowanie własnego zachowania opisanych jako pierwszy krok
w sytuacjach niejawnych konfrontacji.
Dalsze działania mogą zależeć od rodzaju sytuacji, z jaką spotyka się
nauczyciel. Można podjąć próbę zastosowania delikatnych w formie technik
reagowania w takich sytuacjach, jak np. odpowiedz paradoksalna lub zgodzenie
się z uczniem, pozwalających na uniknięcie konfrontacji lub zastosowanie
technik wykorzystujących w większym stopniu władzę nauczyciela w klasie,
służących stawianiu ograniczeń dla niewłaściwych zachowań.
Warto pamiętać, że w każdej sytuacji możemy skorzystać z dużej gamy
możliwych reakcji. Decyzja o wyborze sposobu zachowania nauczyciela
zależy od wcześniejszych doświadczeń, jakie mamy z uczniem oraz od tego,
jak postrzegamy przyczyny jego zachowania.
Odpowiedz paradoksalna
Jednym ze wskazywanych w tej sytuacji sposobów interwencji
jest użycie odpowiedzi paradoksalnej. Kiedy uczeń powoduje sytuację
konfrontacji, spodziewa się zwykle odpowiedzi zawierającej złość
(i zazwyczaj taką otrzymuje), postawienia mu ultimatum (któremu będzie mógł
się przeciwstawić). Te zachowania, które zwykle prowadzą do rozwinięcia
konfliktu, są dla niego pożywką. Odpowiedz paradoksalna polega na przyjęciu
odmiennej postawy niż ta, której spodziewa się uczeń. Jeśli uczeń mówi
podniesionym tonem, ty zacznij mówić cicho, jeśli krzyczy, mów jeszcze
ciszej. To zwykle skutkuje, bo uczeń spodziewał się innej reakcji, pozwala
też na rozładowanie napięcia.
Zgodzenie się z uczniem
Inną techniką (również odpowiedzią paradoksalną) możliwą do
zastosowania w sytuacji konfrontacji jest zgodzenie się z uczniem . Zwykle
uczeń, który rozpoczyna konfrontację z nauczycielem, nie spodziewa się
tego, że nauczyciel przyzna mu rację, podobnie jak w podanym poniżej
przykładzie:
Nauczycielka na lekcji języka polskiego wprowadza uczniów do
nowego tematu lekcji mówiąc, że na dzisiejszej lekcji zajmą się
omówieniem wiersza ... W tym momencie jeden z uczniów siedzący
w trzeciej ławce mówi głośno:
36
Metody i techniki interwencji
Uczeń: Ale po co będziemy go czytać, przecież on jest głupi.
Nauczycielka: Być może masz rację, że ten wiersz jest głupi. Ale, aby
stwierdzić, że ten wiersz jest głupi, musimy go najpierw przeczytać.
Do klasy: Otwórzcie książki na stronie ...
Nauczycielka nie udziela reprymendy, nie wchodzi w konfrontację,
sprowadzającą się do dyskusji na temat niewłaściwego zachowania, której
rozwoju zapewne spodziewał się uczeń. Przyznaje, że wiersz może być głupi
i uczeń nie ma z czym walczyć. Raczej spodziewał się innej odpowiedzi
nauczyciela, takiej która spowodowałaby narastanie konfrontacji. Teraz nie
ma czemu się przeciwstawiać i nie ma czego kontestować.
Umówienie się na rozmowę w innym terminie
W przedstawionej wyżej sytuacji możliwe jest jeszcze inne zachowanie
nauczyciela. Może on umówić się z uczniem na indywidualną rozmowę po
lekcji lub na następny dzień:
Nauczycielka na lekcji języka polskiego wprowadza uczniów do
nowego tematu lekcji mówiąc, że na dzisiejszej lekcji zajmą się
omówieniem wiersza .... W tym momencie jeden z uczniów siedzący
w trzeciej ławce mówi głośno:
Uczeń: Ale po co będziemy go czytać, przecież on jest głupi.
Nauczycielka: Jeśli chcesz porozmawiać o tym, że ten wiersz jest
głupi, proponuję, abyśmy się spotkali dzisiaj po lekcji lub jutro przed
lekcjami.
Do klasy: A teraz otwórzcie podręczniki na stronie & .
Przytoczone wyżej techniki nie będą jednak najprawdopodobniej
skuteczne w sytuacji narastającej konfrontacji lub nagłego jej wybuchu. [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl rafalstec.xlx.pl
co uczeń może nam odpowiedzieć. Ponieważ konfrontacja jest niejawna,
uczeń nie może przyznać się do zarzutu: Ja przecież nic nie mówię. Taka
odpowiedz zmusza z kolei nas do odpowiedzi: Ależ tak, mówiłeś coś
i w dalszym ciągu zajmujemy się udowodnieniem, że coś zostało powiedziane,
ktoś się głupio uśmiecha itd. Konflikt narasta, rozwiązanie sytuacji jest coraz
trudniejsze, cała klasa zaczyna obserwować, co się dzieje.
Aby nie doprowadzić do przedstawionego wyżej rozwoju sytuacji, lepiej
jest zdystansować się od ucznia, poczekać, dając w ten sposób czas sobie na
ochłonięcie, a uczniowi na powrót do właściwego zachowania.
Porozmawiaj z uczniem w dogodnym do tego momencie
Zdystansowanie się od ucznia nie oznacza zignorowania sprawy. Uczenie
odpowiedzialności za własne zachowanie wymaga przeprowadzenia z uczniem
rozmowy, lecz może się ona odbyć pózniej. Rozmawiając z uczniem po lekcji
bez publiczności (inni uczniowie), możesz uzyskać o wiele więcej.
Jawna konfrontacja
W przypadku jawnej konfrontacji uczeń w sposób otwarty i bezpośredni
rzuca nauczycielowi wyzwanie. Może otwarcie ignorować lub odmawiać
wykonania polecenia, bezczelnie zwracać się do nauczyciela, przeszkadzać
kolegom. Przyjrzyjmy się jednej z możliwych sytuacji:
Nauczycielka na lekcji języka polskiego wprowadza uczniów do nowego
tematu lekcji mówiąc, że na dzisiejszej lekcji zajmą się omówieniem
wiersza Przyjaciele . W tym momencie jeden z uczniów siedzący w
trzeciej ławce mówi głośno:
Ale po co będziemy go czytać, przecież on jest głupi .
Z takim rodzajem konfrontacji jest dużo trudniej sobie poradzić, głównie
z tego powodu, że pojawia się nagle i przyciąga uwagę całej klasy. Sytuacje
te są trudne również z tego powodu, że wywołują w nauczycielach wrogość
i złość, której efektem jest często chęć odpowiedzenia na zachowanie ucznia
atakiem.
35
Dyscyplina w klasie szkolnej
Pierwszym i podstawowym działaniem nauczyciela w takiej sytuacji jest
panowanie nad własnymi reakcjami. Dlatego w trakcie jawnej konfrontacji
nauczyciel powinien również korzystać z technik wspomagających
kontrolowanie własnego zachowania opisanych jako pierwszy krok
w sytuacjach niejawnych konfrontacji.
Dalsze działania mogą zależeć od rodzaju sytuacji, z jaką spotyka się
nauczyciel. Można podjąć próbę zastosowania delikatnych w formie technik
reagowania w takich sytuacjach, jak np. odpowiedz paradoksalna lub zgodzenie
się z uczniem, pozwalających na uniknięcie konfrontacji lub zastosowanie
technik wykorzystujących w większym stopniu władzę nauczyciela w klasie,
służących stawianiu ograniczeń dla niewłaściwych zachowań.
Warto pamiętać, że w każdej sytuacji możemy skorzystać z dużej gamy
możliwych reakcji. Decyzja o wyborze sposobu zachowania nauczyciela
zależy od wcześniejszych doświadczeń, jakie mamy z uczniem oraz od tego,
jak postrzegamy przyczyny jego zachowania.
Odpowiedz paradoksalna
Jednym ze wskazywanych w tej sytuacji sposobów interwencji
jest użycie odpowiedzi paradoksalnej. Kiedy uczeń powoduje sytuację
konfrontacji, spodziewa się zwykle odpowiedzi zawierającej złość
(i zazwyczaj taką otrzymuje), postawienia mu ultimatum (któremu będzie mógł
się przeciwstawić). Te zachowania, które zwykle prowadzą do rozwinięcia
konfliktu, są dla niego pożywką. Odpowiedz paradoksalna polega na przyjęciu
odmiennej postawy niż ta, której spodziewa się uczeń. Jeśli uczeń mówi
podniesionym tonem, ty zacznij mówić cicho, jeśli krzyczy, mów jeszcze
ciszej. To zwykle skutkuje, bo uczeń spodziewał się innej reakcji, pozwala
też na rozładowanie napięcia.
Zgodzenie się z uczniem
Inną techniką (również odpowiedzią paradoksalną) możliwą do
zastosowania w sytuacji konfrontacji jest zgodzenie się z uczniem . Zwykle
uczeń, który rozpoczyna konfrontację z nauczycielem, nie spodziewa się
tego, że nauczyciel przyzna mu rację, podobnie jak w podanym poniżej
przykładzie:
Nauczycielka na lekcji języka polskiego wprowadza uczniów do
nowego tematu lekcji mówiąc, że na dzisiejszej lekcji zajmą się
omówieniem wiersza ... W tym momencie jeden z uczniów siedzący
w trzeciej ławce mówi głośno:
36
Metody i techniki interwencji
Uczeń: Ale po co będziemy go czytać, przecież on jest głupi.
Nauczycielka: Być może masz rację, że ten wiersz jest głupi. Ale, aby
stwierdzić, że ten wiersz jest głupi, musimy go najpierw przeczytać.
Do klasy: Otwórzcie książki na stronie ...
Nauczycielka nie udziela reprymendy, nie wchodzi w konfrontację,
sprowadzającą się do dyskusji na temat niewłaściwego zachowania, której
rozwoju zapewne spodziewał się uczeń. Przyznaje, że wiersz może być głupi
i uczeń nie ma z czym walczyć. Raczej spodziewał się innej odpowiedzi
nauczyciela, takiej która spowodowałaby narastanie konfrontacji. Teraz nie
ma czemu się przeciwstawiać i nie ma czego kontestować.
Umówienie się na rozmowę w innym terminie
W przedstawionej wyżej sytuacji możliwe jest jeszcze inne zachowanie
nauczyciela. Może on umówić się z uczniem na indywidualną rozmowę po
lekcji lub na następny dzień:
Nauczycielka na lekcji języka polskiego wprowadza uczniów do
nowego tematu lekcji mówiąc, że na dzisiejszej lekcji zajmą się
omówieniem wiersza .... W tym momencie jeden z uczniów siedzący
w trzeciej ławce mówi głośno:
Uczeń: Ale po co będziemy go czytać, przecież on jest głupi.
Nauczycielka: Jeśli chcesz porozmawiać o tym, że ten wiersz jest
głupi, proponuję, abyśmy się spotkali dzisiaj po lekcji lub jutro przed
lekcjami.
Do klasy: A teraz otwórzcie podręczniki na stronie & .
Przytoczone wyżej techniki nie będą jednak najprawdopodobniej
skuteczne w sytuacji narastającej konfrontacji lub nagłego jej wybuchu. [ Pobierz całość w formacie PDF ]