JĂłzef Bohdan DziekoĹski SÄdziwĂłj

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

m�odoSci, gdzie modlitwa by�a tarcz� wszystkich cierpie�, filarem upadaj�cej duszy - i wes-
tchn��, ale teraz zimna nauka i gor�ce jej ��dze i modlitw� sp�oszy�y, i �zy wysuszy�y. I roz-
bieraj�c stan swój szuka� koniecznie powodu i winy zewn�trz siebie, szuka�, na kogo by móg�
zwali� ci�ar przygniataj�cy go.
- Tak jest - mySli� sam w sobie - mi�oS� mog�a uwie�czy� moj� cierpliwoS�. W nauce nowych
si� nabra�em, by�em bliski szcz�Scia, od chwili jak Jego spotka�em, ca�e moje jestestwo zo-
sta�o wzburzone. Tak jest, on przyczyn� tej walki Smiertelnej, z której wyjS� musz�, bo bym
upad� pod jej brzemieniem.
Po chwili podniós� g�ow� - gdy oto blisko, oparty o Scian� szarego granitu, sta� wpatruj�c si�
w niego Kosmopolita.
To nag�e i nieprzewidziane zjawienie si� odr�twi�o m�odzie�ca.
- Szuka�em ci� - rzek� na koniec - i nigdzie znalex� nie mog�em. Nie dbaj�c, i� oskar�ony
jestem o zabójstwo, chodzi�em mi�dzy t�umem, czy twego Sladu nie znajd� i oto teraz, kie-
dym rozumia�, i� nikt mnie nie spotka, zjawiasz si�?
- Wiedzia�em o tym i dlategom przyszed�, teraz mog� odejS�.
- O, teraz nie opuScisz mnie. Czy jesteS zwodzicielem, czy prawdziwym m�drcem, bodajbyS
by� duchem, nie cz�owiekiem, musisz ze mn� mówi�!
- Wszystko, co byS mi mia� powiedzie� - odrzek� Kosmopolita - wiem zawczasu; za ca�� od-
powiedx us�uchaj rady, któr� ci podam. Póki pora, unikaj mnie. Palmy, o które si� kusisz, zbyt
wysoko rosn� i te lodowce byS przeby�, a nie och�odzi�yby twojego tchnienia. Na ich szczy-
cie chcia�byS si� pi�� jeszcze wy�ej, dok�d tylko orle skrzyd�a donios� - i nigdzie byS nie
znalaz� pokoju. Póki pora, wró� si�, zapomnij o mnie.
- Wi�c nazw� ci� oszustem, a ca�� twoj� w�adz� i m�droS� wyst�pkiem! Bo jeSli wiesz istot-
nie, jakiS wp�yw wywar� na mnie i teraz unikasz, to chyba chcia�eS mnie uwieS� lub w�adza
twoja dalej nie si�ga!
- Wiem - odrzek� spokojnie Kosmopolita - i� ten duch niespokojny, pr�dzej czy póxniej sam
by si� w tobie obudzi�. Moje spojrzenie roztli�o tylko w tobie te iskry, które wyobraxnia
z wi�ksz� szkod� póxniej by rozpali�a. Ty zewn�trz siebie szukasz winy, a l�kasz si� spuSci�
w g��bi� w�asnej duszy i tam samotnie stoczy� walk� i uSmierzy� z�e, które ci� niepokoi...
- Póki ciebie nie widzia�em - rzek� S�dziwoj - póty jeszcze mog�em mie� nadziej� zostania
szcz�Sliwym; mi�oS� i nauka starczy�y mi za Swiat. - Po co �eS mnie przekona�, �e jest Swiat
wy�szy, o którym w�tpi�em; stan��eS na drodze mej mi�oSci, zniweczy�eS urok nauki, jakem
j� dawniej pojmowa�... Dlaczegó� broni�eS mnie od niebezpiecze�stw w ten sposób, i� obro-
na ta zgubniejsz� mi si� sta�a od samego niebezpiecze�stwa...
- Odwieczne prawa, którym podlegam - rzek� Kosmopo�ita - nakazuj� nam rozci�ga� opiek�
nad wszystkimi, których tylko dotknie si� ko�o naszej pot�nej nauki. Tysi�ce biednych szpe-
raczy pozostawiamy spokojnie, bo ciasny zakres ich poziomego �ycia i mySli nie stanie si�
ani dla nich katusz�, ani dla nas nadziej� zyskania wyznawcy. - Lecz s� inni, szcz�Sliwi, któ-
rych dusza sta� si� mo�e znacz�c� cyfr� w ludzkoSci lub nauce, by�oby wyst�pkiem opusz-
cza� ich. GdybyS si� zrozumia�, móg�byS do ich liczby nale�e�, st�d moja nad tob� opieka.
Ale ty chcia�byS, aby kilku wyrazami wcieli� ci� do tajemnic, które spodziewasz si�, �e po-
47
siadam, aby potem, jak szaleniec, rozruca� z�oto i ogie� - �elazo i zbrodnie, i klejnoty z jed-
nego rogu obfitoSci. - Chcia�byS ma�powa� OpatrznoS� i wedle widzimisi� mniema�byS Bosk�
naSladowa� w�adz�, a ty byS j� tylko zniewa�a�! Rozumia�byS, �e m�drzec mo�e by� pot�-
nym nie rozumiej�c odwiecznego porz�dku!
- Wi�c jeSli widzisz, �e b��dz�, uka� mi powrót na praw� drog�! Czy� dla mnie nie ma na-
dziei szcz�Scia? Uka� mi, jakbym móg� si� sta� godnym m�droSci i zdoby� j�. Przecie� i ty
jesteS cz�owiekiem, i tyS si� m�drcem nie rodzi�.
- M�droS� i szcz�Scie! - rzek� pos�pnie Kosmopolita. - Mniemasz, i� oboje w jednej piersi
Smiertelnej obra� mog� mieszkanie! - Ty zapomnij o m�droSci, a idx drog� do szcz�Scia,
mo�esz by� jeszcze szcz�Sliwym. Porzu� nauki, o które si� kusisz, a które ci tylko ha�b� lub
zgryzot� zniszczonego na pró�no �ywota da� mog�! I o mnie zapomnij, jak o Snie rannym...
- Nie! to niepodobna! pi�� si� tak wysoko i znowu wraca�, rozpoczyna� drog� - ha! lepiej
zgin�� w pó� kresu.
Ju� teraz ca�e moje jestestwo jest jak sp�tane, i le�� w tych wi�zach, a setnymi �y�ami dusza
moja krwawi si�, jako rami� owego olbrzyma przykutego do ska�y, który chcia� ludzkoSci daro-
wa� boski promie�! - a przecie� nie jestem zbrodniarzem! a przecie� kocha� ludzkoS� i cnot�,
kocha� s�aw� - jest ju� cnot�! - I ja mam teraz ca�e to �ycie przesi�k�e tylu czczymi nadziejami [ Pobierz całość w formacie PDF ]

v